TERUG

Gepubliceerd in CQ-Friesland-noord januari 2005

De oude wijsheid dat een goede antenne de beste hoogfrekwent versterker is, kan door vele zend en luisteramateurs worden beaamd. Daarbij moet een voorbehoud worden gemaakt n.l., mits goed aangepast op de zend/ontvanger, en over dat aanpassen wilde ik iets vertellen.

De transceiver staat in de regel op een bepaalde afstand van de antenne, en met behulp van een voedingslijn moet die afstand worden overbrugd. Daarbij moet men trachten dat alleen de antenne straalt en niet de voedingslijn. Als men een antenne maakt voor een bepaalde band dan is het over het algemeen goed mogelijk de impedantie van de antenne goed aan de kabel aan te passen. Vaak is een coaxkabel de eenvoudigste oplossing, wil men echter een multiband antenne maken zonder lastige "traps" , dan is een open voedingslijn de meest simpele oplossing. Kiest men voor een open voedingslijn dan is een aanpassingsunit, een antenne tuner, onmisbaar. 
Wat doet een antenne tuner en de werking ervan.

Een antenne tuner is in feite niets anders dan een impedantie transformator welke in staat is over een groot gebied de antenne weerstand (Ra) te transformeren naar de karakteristieke impedantie van de transceiver (R). (meestal rond de 50 Ohm)

De waarden van C en L kunnen met de volgende formules worden berekend:

  

en voor de spoel: 

 

Indien RA kleiner is dan R, wat het geval kan zijn bij zeer korte antennes, dan moet de antenne impedantie eerst omhoog getransformeerd worden. Dit kan door de antenne via een koppelwikkeling aan te sluiten.   De schakeling ziet er dan zo uit:

De praktische vertaling van deze schakeling ziet u in figuur 4.

De condensatoren C1 en C2 kunnen voor een luisteramateur normale typen zijn b.v. uit een sloop radio. Voor gebruik bij een zend amateur is een plaat afstand van 2 á 3 mm voldoende wanneer niet meer dan 100 Watt wordt. gebruikt. De hier beschreven tuner is toepasbaar voor zowel open voedingslijnen (klem 2 en 3) als wel voor draadantennes (draad aan klem 3, klem 1 en 2 doorverbinden). De hier beschreven antenne tuner is bij mij al vele jaren naar volle tevredenheid in gebruik op 10 t/m 80 meter. Als antenne gebruik ik daarvoor een GSRV dipool welke al eerder beschreven is. De in figuur 5 beschreven tuner is in feite een afgeleide van de bekende Z-match, een aanpassing unit welke zonder spoelomschakeling van 3 tot 30 Mc toepasbaar is.

De spoel L2 werkt niet bij de lagere frekwenties, maar alleen spoel L1 doordat C1 en C2 praktisch parallel geschakeld zijn. Op de frekwenties van 10-30 Mc werkt spoel L2 en staan de beide condensatoren voor deze kring in serie. C1/C2 kan een normale dubbele afstem condensator zijn. Wanneer klem 1 en 3 niet met aarde verbonden worden, is de uitkoppeling symmetrisch (openvoedingslijn). Is dat wel het geval dan kunnen coaxkabels resp. draadantennes worden aangesloten. Deze tuner is ook commercieel verkrijgbaar.
De" Johnson Match" is een ander commercieel ontwerp. Ook dit ontwerp is geschikt voor zowel symmetrische als a-symmetrische kabel voor de 80 t/m 10 m band. Over dit frekwentie gebied kunnen gebalanceerde lijnen worden afgestemd van 25 tot 3000 Ohm, en 25 tot 1250 Ohm voor coax kabels. Voordeel van deze schakeling is dat de openvoedingsljin perfect symmetrisch kan worden afqereqeld
C1 = 2 x 100 pF C2 = 4 x 70 PF

L1 = 4 windingen tussen L2 spatie ±5mm,doorsnee ± 5cm

L2 = 2 secties van 16 windingen spatie ±3 mm.doorsnee ± 5 cm

S1 = Keramische schakelaar dubbeldeks met 7 standen.

Open voedingslijnen worden aangesloten op punt 2 en 4.    Een enkele draad-antenne, afhankelijk van de impedantie, op punt 4 of 5 en een coaxkabel op punt 4 terwijl de punten 2 en 3 worden doorverbonden. Een moeilijkheid van dit ontwerp is de viervoudige condensator, mogelijk kunnen 2 dubbele condensators worden gekoppeld.

De hier beschreven antenne tuners hebben alle gemeen dat ze zowel voor symmetrische als a-symmetrische kabel gebruikt kunnen worden. Welke u kiest hangt af van uw persoonlijke voor keur en van de beschikbare onderdelen in uw junk-box of in b.v. de surplus-shop/vlooienmarkt.

Volgende keer komen een aantal andere tuners aan bod.

Veel succes, Henk PA3CLL

TERUG

          Tekeningen door Tom,PA2IP. (overzetting in Frontpage nog niet 100%)

VERON