De secretaris, Peter PE1CDA

Radiovlooienmarkt Tytsjerk van afgelopen zaterdag 12 april is weer prima verlopen. We konden spreken van een volle ‘bak’.

De diverse bekende en ook nieuwe handelaren waren er allemaal en ook boven waren alle informatie stands paraat. Met behulp van vele leden en de beheerders Wijbe en Betty van dorpshuis ‘Yn ‘e Mande’ ging het organiseren en realiseren van deze 29e Tytsjerk prima de luxe. Het aantal bezoekers liet jammer genoeg wat te wensen over, maar diegenen die er waren konden te kust en te keur en hadden alle tijd om alles eens goed te bekijken. Verkopers waren tevreden en ook de inbrengstand van de afdeling had veel in de aanbieding. Zakken met mooie onderdelen waren weer beschikbaar en ook andere waardevolle onderdelen, zoals o.a. ringkerntrafo’s, boeken, ontvangers e.d. Deze zijn ingebracht geheel ten bate voor de clubkas. Alle schenkers hiervan hartelijk dank ! Zo kunnen we alle afdelingsactiviteiten in stand houden.    

       De secretaris, Peter PE1CDA

Al redelijk vroeg was de zaal in dorpshuis 'Ýn en Mien' te Goutum goed gevuld met 34 bezoekers en konden we van start. De voorzitter was vanwege QRL verhinderd en daarom nam de vicevoorzitter, Tom, PA2IP, de voorzittershamer over. Tom opende de vergadering en wenste als eerste natuurlijk een hartelijk welkom voor iedereen en speciaal voor Piet van Schagen en Vok Keijsper uit Alkmaar. Er waren drie afmeldingen: Joop, PE1BVZ(ziek), Henk, PA3FHZ (QRL) en Jan, PAøEMO (herstellende van operatie). Volgende maand 12 april wordt de 29e radiovlooienmarkt Tytsjerk georganiseerd. Er kunnen nog enkele tafels gereserveerd worden. Neem bij belangstelling even contact op met Tom. Ook de inbrengstand is een mooie gelegenheid om je spulletjes te verkopen en je steunt daarmee deze activiteit. De medewerkers en bestuur van A-14 hopen dat het weer een mooie dag zal worden. Hierna gaf Tom het woord aan Piet van Schagen, PA3HDY, voor de lezing: De geschiedenis en de werking van de Gody zender (1923). Gody was geboren in 1876 als zoon van een Franse horlogemaker. In deze periode zien we de ontdekking van radiogolven door diverse pioniers. Theoretisch vastgesteld door Maxwell (1873) en pas jaren daarna in praktijk gebracht door Hertz (1887), Braun en vele anderen. In de ontdekkingsfase waren de technische middelen zeer beperkt en actieve versterkers zoals de triode nog niet uitgevonden. Alles draaide om een zo gevoelig mogelijke detectie. Na het verschijnen van onder anderen het proefschrift 'Radiation and Detection in Operation', werd de naam 'radio' een nieuw algemeen woord. Ook de vloeistofdetector kwam in de lezing van Piet ter sprake. Toen op een mooi hoog punt in Frankrijk, de Eiffeltoren, een zender werd geïnstalleerd werden daarmee tijdseinen (1760 meter golflengte) uitgezonden. Horloge- en uurwerk makers konden hiermee hun uurwerken nauwkeurig gelijk zetten. Zo kwam het dat Gody in aanraking kwam met het fenomeen radio en verdiepte zich in deze techniek. In 1921 slaagde hij als 8e voor het examen radioamateur. In 1923 construeerde hij zijn 80 meter zender.  De grote spoel met aftakkingen is gemaakt van fosforbrons en komt uit de uurwerktechniek. (veer). Door de constructie verkreeg de spoel een hoge Q. De schakeling is een Hartley oscillator. Door meerdere buizen parallel te zetten verkreeg hij meer vermogen. Piet startte zijn nagebouwde model met enige problemen op. Ook had Piet een Engelse wireless paraset mee, om het signaal van de Godyzender te ontvangen. Uiteindelijk lukte het na vervanging van een buis een signaal op te wekken en te ontvangen, waarna hij het een en andere met de seinsleutel seinde. De proef met het moduleren van de Gody met een koolmicrofoon ging moeizaam, maar de zender bleef inderdaad stabiel zenden in de 80 meterband ! De wireless paraset moest door middel van flankdetectie het signaal verstaanbaar maken en het publiek moest met de oren het signaal ontwaren tussen het kraken en piepen en fluiten. Ja, die Mexicaanse hond was ook wakker gemaakt HI ! Al met al een zeer leerzame en amuserende lezing ! Piet maakte in een keer zijn verhaal af en ondergetekende mocht hem dan ook hartelijk danken middels een attentie en applaus van de aanwezigen. Hierna volgde de genoeglijke pauze met onderling QSO en een hapje met drankje.

Graag tot een volgende keer.      De secretaris, Peter PE1CDA

Jaarlijkse huishoudelijke vergadering op 10 februari 2014

Op 10 februari 2014 is in Goutum de jaarlijkse huishoudelijke vergadering gehouden. De opkomst is dan in de regel wat lager, maar de samenhang is er niet minder door. Voorzitter Henk opent rond acht uur de vergadering en heet iedereen welkom. Als eerste werd de aandacht gericht op de komende PACC. Na een levendige discussie werd het jaarverslag van 2013 doorgenomen. Behoudens 1 foutje werd deze goedgekeurd. Ondertussen had het bestuur ondergetekende een presentje aangeboden voor het vele werk voor de afdeling dat in 2013 verricht werd. Dat was een hele verrassing ! Hierna werd het financieel verslag van penningmeester Tom, PA2IP, behandeld. Dit liet aan duidelijkheid niets te wensen over.

Ondanks dat de kosten stijgen, staan we er als afdeling prima voor en kunnen we de succesvolle activiteiten ook in 2014 uitvoeren. 

Piet, PE1SJA, en Tinus Bijlsma hebben, als leden van de kascontrole-commissie, de boeken gecontroleerd en deze vergadering voorgesteld de penningmeester decharge te verlenen.  Dit werd met applaus bevestigd. De kascontrolecommissie 2014 bestaat nu uit Tinus Bijlsma en Fokke, PD4FDJ. Piet, PE1SJA stelde zich wederom beschikbaar als reserve kascontrole lid. Allen werden hartelijk bedankt voor hun inspanningen.  

Bestuursleden Henk, PA3FHZ, en Tom, PA2IP, waren aftredend herkiesbaar. Zij werden onder applaus opnieuw gekozen. Er hadden zich geen tegenkandidaten aangemeld. Hierna werd gediscussieerd over diverse onderwerpen. Wat betreft lezingen kregen we als bestuur enkele waardevolle tips. Nu de pauze was aangebroken werd deze gebruikt voor onderling QSO en het gezamenlijk aan tafel nuttigen van een natje en een droogje. Dit was zo gezellig dat er geen video of iets dergelijks meer werd vertoond.  De voorzitter bedankte iedereen voor zijn aanwezigheid en inbreng en  wenste ons allen een goede reis naar huis. Graag tot ziens !  De secretaris, Peter PE1CDA

In deze eerste samenkomst van 2014 werd uiteraard eerst de beste wensen over en weer uitgesproken. Henk, PA3FHZ, heette de 34 aanwezigen allen welkom. Geopend werd met een aantal mededelingen betreffende de goede resultaten van de afdelingscompetitie van 2013 en de frisse vliegende nieuwe start in 2014, de PACC op 8 februari en dat in april de radiovlooienmarkt Tytsjerk plaatsvindt die alweer in zicht komt. Volgende maand februari wordt er de huishoudelijke vergadering voor leden gehouden en memoreerde Henk aan het overlijden van OM Arie Boon, PA3FQM, afgelopen 16 december. Hierna kreeg de secretaris het woord en daarbij werd gesproken over een artikel in de Leeuwarder Courant over het activeren van technisch onderwijs. Dat zou kunnen betekenen dat we in de toekomst wellicht nieuwe jonge aanwas van leden kunnen verwachten. Als laatste wees Henk erop dat we weer leuke kopij voor CQ-Friesland-Noord hadden binnengekregen, maar nog wat technische artikeltjes zoeken dus leden: Beschrijf de knutsels en ervaringen in klad of via mail, het maakt niet uit en Tom, PA2IP maakt er weer een mooi artikel van. De opening werd afgesloten met een rondvraag. Marten, PA3BNT, had een coax balun meegenomen die volgens een vooroorlogs principe gewikkeld was en had oude nummers van het NVHR tijdschrift RHT (radio historisch tijdschrift) in de aanbieding. Voor vragen en belangstelling voor de NVHR kan men altijd bij Marten terecht. Wil, PE1JRA, had oude meters mee-genomen ter bezichtiging en om over te dragen aan Molle, PDøNZP, voor zijn verzameling voor de oudheidskamer van de Westereen.

Hierna gaf Henk het woord aan ons afdelingslid OM Henk van Roon voor de lezing. Henk opende zijn lezing met de reden van zijn inspanningen: Het inspireren en stimuleren van jeugd wat betreft de wetenschap op natuurkundig gebied.

Henk heeft daarom de internetpagina: www.sterrenwachtleeuwarden.nl opgezet. Alles wat deze avond werd verteld en nog veel meer kun je op deze site lezen. De link staat ook vermeld op de afdelingsinternetpagina pi4lwd.nl. De kern van de lezing was de ruisbron afkomstig van de planeet Jupiter. Alle planeten ruisen in meer of mindere mate. Ook de aarde.De voorwaarde voor het ontstaan van ruis zijn twee grootheden, die door de geniale wiskundige Maxwell in de 19 eeuw al zijn beschreven en voorspelt: (elektronen)straling en een magnetisch veld. Wanneer elektronen met een bepaalde snelheidsenergie afgebogen (spinning) worden in een magnetisch veld, wordt een deel van deze energie omgezet in elektromagnetische energie, een radiogolf dus. We noemen dit proces  synchrotronstraling. Henk liet zien waarom de aarde een magnetisch veld heeft (kernschil aarde is elektrisch geleidend en vloeibaar wat convectie mogelijk maakt en de aarde draait) en dat de elektronen hoofdzakelijk afkomstig zijn van de zon. De ontstane ruis rond de aarde kennen we ook van de z.g. fluiters in het zeer lage frequentie gebied. De ruis beperkt zich tot een frequentie van ca. 1 MHz Andere planeten in ons zonnestelsel genereren ongeveer dezelfde ruis, behalve Jupiter. Jupiter, de naam zegt het al, is een reus van een planeet. Wanneer tijdens het ontstaan van ons zonnestelsel Jupiter meer materiaal (gas) had toebedeeld gekregen, was het kernfusieproces in de kern op gang gekomen en was dit een dubbelsterrenstelsel geweest. Stelsels met twee om elkaar heen draaiende zonnen komen veel voor in het heelal. Zover is het niet gekomen met Jupiter maar het binnenste van de gasreus is zeer energierijk: Jupiter draait in 10 uur rond en heeft een enorm sterk magnetisch veld. Ook draaien er diverse manen om Jupiter heen. De maan Io draait om Jupiter in een lage baan. Dit houdt in dat de omloopsnelheid zeer hoog is: 43 uur ! De enorme krachten die Io parten spelen maken het een zeer vulkanisch actieve maan. Io verliest materiaal in de vorm van atomen en laat dit achter zich. In de baan van Io bevind zich een ring van deeltjes. Men noemt dit de torus. Deze deeltje worden ingevangen in het sterke magnetisch veld veroorzaken zeer veel ruis. Door de hoge energieën breid de frequentieband van deze ruis zich uit tot wel 40MHz ! Nu bevinden zich op het oppervlak van Jupiter drie plekken: Io-a, Io-b en Io-c. Wanneer de maan Io deze plekken passeert bundelt zich deze ruis en zwiept door ons zonnestelsel.

Wanneer deze ruisbundel op aarde is gericht kunnen wij die redelijk eenvoudig ontvangen en herkennen. De hoogste signaalsterkte van deze ruis bevindt zich tussen 18-25 MHz. We hebben dan een antenne en ontvanger voor deze frequentie nodig en het toeval wil dat we met onze radiohobby…afijn..vul zelf maar in. Wanneer Jupiter boven de horizon verschijnt kunnen we de ontvanger op een rustig plekje afstemmen en gaan luisteren. Mooier is om het signaal op te nemen via de geluidskaart op de computer en deze ruissterkte uit te zetten in een grafiek over een langere tijd. De bundel ruis van Jupiter zal ongeveer een half uur in beslag nemen. Men probeert te voorspellen wanneer ruisbundels op aarde gericht zijn, maar de onzekerheidsfactor is vrij groot. Lees de internetsite van Henk ook nog maar eens door, er staat veel informatie op. 

Het tweede gedeelte van de lezing omvat ontvangst via de RTL850+ dongel. met een LNA (low noise amplifier) voorversterker en computer is er al heel wat mogelijk. Windows XP voldoet niet goed meer, men heeft Windows vista of hoger nodig. Met een eenvoudige antenne was er deze avond al het één en ander te ontvangen en zijn de telemetriesignalen te ontcijferen door de computer. Vliegtuigradar, schepen en C2000 communicatie. Al deze zaken wat betreft programmatuur staan op Henk zijn internetsite. Mocht je meer weten over deze dongel en ook andere typen, de BQC (BeneluxQRPclub) heeft in het laatste uitgebrachte nummer hier artikelen over staan.  

Al met al hebben de bezoekers deze lezing zeer interessant gevonden en werd Henk bedankt met een hartelijk applaus en een geschenk. Hierna wees de voorzitter ons op de pauze en een veilige reis naar huis.       De secretaris, Peter PE1CDA